Er zijn veel verschillende soorten argumenten die je kunt gebruiken in een betoog of debat. Maar niet alle argumenten zijn altijd even geschikt of correct en die argumenten kunnen een betoog een stuk minder sterk maken. Aan jou de taak om bij een betogende tekst de kwaliteit van de argumentatietypes te doorzien.

Lees onderstaande alinea: (1) Naar het voorbeeld van de technische universiteiten hier te lande kondigde zowel de Vrije Universiteit als de Universiteit Tilburg, pardon, Tilburg University aan dat vanaf 2018 hun voertaal Engels zal zijn. (2) De Tilburgse collegevoorzitter Victor van der Chijs beargumenteerde, vooralsnog in het Nederlands: ‘Over een aantal jaar zullen tien miljoen studenten de grenzen oversteken om te studeren. (3) Als universiteit moeten we mee in deze beweging.' (4) Onduidelijk was waarop hij zich hier baseerde.

Een tekst is altijd opgedeeld in een inleiding, een middenstuk en een slot. De inleiding en het slot bestaan meestal uit één alinea, maar in het middenstuk vind je meerdere alinea’s die vaak ook weer hun eigen deelonderwerpen hebben. De verschillende alinea’s en tekstonderdelen hebben hun eigen functie binnen de tekst als geheel.

Je kunt ervan uitgaan dat je op het examen een samenvattingsvraag tegenkomt. Je moet dan ofwel de hoofdgedachte van een tekst opsporen en noteren, ofwel een tekst kort samenvatten. In beide gevallen is het belangrijk dat je weet hoe je de tekst moet lezen om de hoofdgedachte te vinden of de samenvatting te maken. Per tekstsoort is de hoofdgedachte vaak vrij duidelijk te formuleren, maar niet altijd.

Als je een tekst gaat lezen, moet je naast de tekstsoort en het tekstdoel vaak ook nadenken over de doelgroep. Voor wie is de tekst geschreven en wat hebben deze mensen aan de tekst? Op die manier kun je de tekst kritisch lezen en beoordelen. Het is belangrijk dat je op je examen kunt inschatten voor welke doelgroep een tekst bestemd is en of er genoeg afstemming is op die doelgroep. Ook is het belangrijk om te bedenken dat de doelgroep van een tekst niet altijd dezelfde doelgroep is als de doelgroep van het medium waarin een tekst staat. Stel dat je op internet een tekst tegenkomt over problemen waar net afgestudeerde jongeren tegenaan lopen in hun persoonlijke leven en hun carrière. Er wordt besproken wat de oorzaak is van deze problemen en hoe je er het beste mee kunt omgaan.

Nog belangrijker is openheid binnen de muren. De reflex om proefdierwerk binnenskamers te houden bemoeilijkt de onderlinge controle en discussie. Juist daardoor kunnen verbeteringen tot stand komen. Hoe maken jullie dat type genetisch gemodificeerde muis? Hoeveel muisjes moet je dan ‘euthanaseren’? Of: we willen geen allergietesten met cavia’s doen maar we worden ertoe verplicht; wat nu? Welke bewering over het signaalwoord daardoor is juist?
Stelling 1: Het signaalwoord daardoor duidt een oorzaak-gevolg verband aan.
Stelling 2: Het signaalwoord daardoor geeft aan dat controle en discussie tot verbeteringen kunnen leiden.

Binnen een tekst kunnen alinea’s op verschillende manieren met elkaar te maken hebben. Op je examen moet jij verschillende tekstgedeelten kunnen herkennen en tekstverbanden kunnen aanwijzen: je moet dus weten op welke manieren alinea’s met elkaar verband kunnen houden. Stel dat je een tekst leest over het verschijnsel drop-outs. Alinea 1 is de inleiding, in alinea 2 wordt uitgelegd wat het verschijnsel precies inhoudt en in alinea 3 wordt dit verder verduidelijkt met voorbeelden van drop-out-leerlingen.

Zakelijke teksten zijn bijna altijd uiteenzettend, betogend of beschouwend en soms kun je mengvormen aantreffen. Vaak vind je in een bepaald medium teksten van een bepaalde soort.

I. De hoofdgedachte van een uiteenzettende tekst is altijd een feit.
II. Een uiteenzettende tekst kan een achtergrondartikel in een tijdschrift zijn.