Uitleg over tekstdoelen herkennen
Tijdens je examen krijg je veel verschillende tekstsoorten voorgeschoteld. Toptrainster Anika neemt ze met je door, zodat je ze kent en je weet hoe je ze moet herkennen.
Teksten zijn er in alle soorten en maten. Misschien heb je zelf weleens een tekst geschreven, zoals een artikel of een blog.
Waarom zijn tekstdoelen belangrijk?
Teksten kunnen verschillende doelen hebben en verschillende soorten en het is belangrijk dat je daar bekend mee bent. Zo kun je bijvoorbeeld al voorspellen dat als je een column voor je hebt, dat waarschijnlijk de mening van de schrijver sterk naar voren zal komen, terwijl het bij een krantenartikel het waarschijnlijk wat meer feitelijk is. Soms op toetsen en examens krijg je letterlijk de vraag wat de tekstsoort is die je voor je hebt. Daarom is het belangrijk om ze even langs te gaan.
Welke tekstdoelen zijn er?
Mijn eerste tip is om te weten wat voor tekstdoelen er allemaal zijn. Schrijvers kunnen met allerlei doelen een tekst schrijven en het is belangrijk om een beetje te weten wat voor doelen er bestaan. Vaak kun je ze onderbrengen onder vier categorieën, namelijk informeren, overtuigen, amuseren en activeren.
Hoe herken je het tekstdoel informeren?
Bij het informeren wil een schrijver jou voorzien van informatie. Hierbij zal hij dus de informatie voor je uitschrijven en zelf zijn eigen mening er helemaal buiten laten. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een handleiding van een printer.
Hoe herken je het tekstdoel overtuigen?
Dan hebben we de overtuigende tekst. Ook die naam zegt het al een beetje; de schrijver wil je ergens van overtuigen, dus hij neemt waarschijnlijk een standpunt in en die onderbouwt hij met allerlei argumenten. Misschien heeft hij ook wel een tegenargument dat het tegenspreekt, maar dat zal hij dan weerleggen zodat jij uiteindelijk achterblijft met hopelijk dezelfde mening als de schrijver. Dit soort teksten kun je misschien wel herkennen aan dat de mening van de schrijver heel duidelijk in de tekst staat, zoals “ik vind” of “mijn mening is”. Andere keren staat het er niet zo letterlijk in en moet je even de hele tekst doorlezen en je afvragen: wil de schrijver nou dat ik een standpunt aanneem of niet? Als dat zo is, is het waarschijnlijk een overtuigende tekst. Voorbeelden daarvan zijn een boekrecensie of een betoog.
Hoe herken je het tekstdoel activeren?
Naast een overtuigende tekst heb je ook een activerende tekst en die lijken misschien een beetje op elkaar, maar laten we eens kijken wat het verschil is. Een activerende tekst, zit ook alweer een beetje in de naam, wil dat jij actie gaat ondernemen, dus je moet iets gaan doen. Dit kan bijvoorbeeld een reclame tekst zijn of een advertentie waarin staat “Kom allemaal op zaterdag naar de braderie”. De schrijver wil hier dus dat je iets gaat doen, terwijl bij een overtuigende tekst de schrijver wil dat je iets gaat geloven, dus let goed op dat verschil.
Hoe herken je het tekstdoel amuseren?
Als laatste krijgen we de amuserende tekst. Een amuserende tekst is bedoeld voor vermaak, dus de schrijver hoeft niet per se zijn mening te verkondigen, hoeft je niet te overtuigen of te activeren. Hij wil je gewoon iets vertellen over een interessant verhaal, een leuk verhaal of iets grappigs en hij vindt het gewoon leuk om jou te vermaken. Je kunt hierbij denken aan een gedicht, aan een verhaal of aan feitjes online. Dat zijn allemaal vormen van amuserende teksten.
Hoe oriënteer ik me op een tekst?
De volgende tip is om je te oriënteren op de tekst. Dat doe je eigenlijk al voordat je begint met lezen. Als je je gaat oriënteren op de tekst dan kijk je naar wat er opvalt. Je kunt kijken naar de titel, plaatjes, de lay-out of de tekst lang of kort is en of er een bron bij staat. Uit heel veel van die dingen kun je misschien al een beetje voorspellen wat voor doel de tekst zal hebben. Als je ziet in de bron dat het uit een krant komt, dan is de kans op een amuserende tekst iets kleiner dan dat het een feitelijke tekst zal zijn, dus let daar altijd goed op voordat je echt gaat lezen.
Hoe vind ik het tekstdoel snel?
De laatste tip is natuurlijk om de tekst goed te lezen. Zorg ervoor dat je de hele tekst leest, want het tekstdoel zie je altijd aan het geheel van een tekst en niet per se aan een losse alinea. Lees de tekst eerst goed en bedenk dan: “Wil de schrijver mij alleen informatie geven? Komt er een hele sterke mening naar voren? Zet hij me aan het denken? Of misschien zegt hij dat ik iets moet doen? Vraag je dat af en dan kun je al meer zeggen over het doel van de tekst, dus lees goed, kijk naar het geheel en dan zul je je snel weten wat het doel is.
Abonneer op ons YouTube kanaal voor meer video’s!
Nog meer video’s van onze trainers bekijken waarin ze je alles uitleggen over moeilijke vakken? Abonneer je dan op ons Lyceo YouTube kanaal!
Bekijk bovenstaande video op YouTube hier.
Examentraining Nederlands volgen?
Met de examentraining Nederlands van Lyceo bereid jij je optimaal voor op jouw (eind)examen. De examentrainingen van Lyceo zijn als enige in Nederland bewezen effectief. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek van SEO Economisch Onderzoek. De examentraining aardrijkskunde wordt gegeven door onze deskundige, enthousiaste en ervaren begeleiders. De houding en kennis van onze trainers worden door hun leerlingen met een gemiddeld cijfer van een 8,3 beoordeeld: een cijfer waar we trots op zijn.
Op de pagina Examentraining lees je meer over wat Examentraining bij Lyceo inhoudt.
Op de pagina Oefenexamens Nederlands kun je veel verschillende oefenexamens vinden.
Op de pagina Nederlands Tips & Tricks vind je allerlei tips die jouw helpen bij de voorbereiding op je examen.
